قدیمی ترین منبعی که نام کرج در آن به میان آمده کتاب نزهت القلوب است که در سال 740 هجری قمری توسط حمداله موستوفی نوشته شده.
در این کتاب نام کرج در میان توابع اراک (عراق عجم) و پیرامون طالقان آمده .
درباره ی نام کرج و وجه تسمیه آن داستانهای مختلفی وجود دارد .
بهترین نظر طبق مستندات تاریخی که از گویش و زبان محلی بر می آید :
1- کرج به زبان تاتی از واژه کاوک یا کاواک برداشته است و به معنی میان تهی است و منظور شهری است که درمیان تپه واقع شده .
2- داستان دیگر نام کرج را برداشته از واژه کوه رج به معنی محلی که کوههای ردیف شده دارد می داند.
3- و مورد دیگری که به آن اشاره شده نام کرج را برداشتی از واژه اکراج به معنی بانگ و فریاد می داند که با سابقه باستانی این شهر مرتبط است .
زیرا در تپه آتشگاه و کوههای مراد تپه و کلاک و قلعه دختر شهرستانک در روزهای باستان برای خبر رساندن و دیده بانی آتش می افروختند و بدین وسیله مردم را از هجوم یا حمله دشمنان با خبر می ساختند .
به هر صورت برداشتهای و معنی های مختلفی از کرج در فرهنگها موجود است که از جمله آنها می توان به:
( چاک ؛ شکاف ؛ تراشه ؛ قاچ ؛ کوهپایه ؛ لنج یا قایق های بزرگ ؛ نام گیاهی در منطقه ؛ دماغه کوه ؛ مبارز جنگجو ) اشاره کرد.
در مجموع کرج طبق منابع و آثار باستانی منطقه ریشه های تاریخی و رِیشه باستانی و کهن دارد و در گذشته دهستانی بوده با آب و هوای مطبوع درمیان باغات سر سبز و درختان میوه و رود خانه ای پر آب که این وضعیت تا اواسط دوره پهلوی ادامه داشته است و از آن زمان بافت سنتی کرج دچار تغییر و تحول چشمگیری می شود .
شهرستان کرج از سال 1316 تا 1333 خورشیدی به عنوان یکی از بخش های تابع شهرستان تهران محسوب می شده که در بهمن ماه سال 1333 خورشیدی به شهرستان تبدیل گردیده است.
